Η καθιέρωση της Μ. Τεσσαρακοστής ως περιόδου αυστηρής νηστείας και πνευματικής προπαρασκευής των πιστών πριν από το σταυραναστάσιμο Πάσχα οφείλεται αναμφίβολα στην ανάγκη των πρώτων χριστιανών να ακολουθήσουν το παράδειγμα του ίδιου του Ιησού Χριστού, ο οποίος πριν αρχίσει τη δημόσια δράση Του προετοιμάσθηκε στην έρημο και νήστευσε για σαράντα ημέρες για να αντιμετωπίσει τους πειρασμούς του διαβόλου (Ματθ. δ´ 11).
Γι’ αυτόν τον λόγο οι Πατέρες της Εκκλησίας παρομοιάζουν την περίοδο της Μ. Τεσσαρακοστής ως πνευματική έρημο, κατά τη διάρκεια της
οποίας ο πιστός, ακολουθώντας το παράδειγμα του Κυρίου μας, οφείλει να τηρήσει αυστηρή νηστεία, λατρεύοντας ταυτόχρονα αδιάλειπτα τον Τριαδικό Θεό σε πνεύμα πλήρους ταπείνωσης.
οποίας ο πιστός, ακολουθώντας το παράδειγμα του Κυρίου μας, οφείλει να τηρήσει αυστηρή νηστεία, λατρεύοντας ταυτόχρονα αδιάλειπτα τον Τριαδικό Θεό σε πνεύμα πλήρους ταπείνωσης.
Ως περίοδος νηστείας θα πρέπει να είχε καθιερωθεί από τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους, με διαφορές στις κατά τόπους εκκλησίες, αναλόγως των τοπικών εθίμων.
Για πρώτη φορά αναφέρεται στην Α΄ Οικουμενική Σύνοδο (325), ενώ σε κανόνες μεταγενέστερων τοπικών συνόδων καταφαίνεται και η αυστηρότητα της νηστείας.
Κατά τη διάρκειά της οι πιστοί απέχουν από τροφές εξ αίματος (κρέας-ψάρι), ζωικής προέλευσης (γαλακτοκομικά προϊόντα-αυγά) και από την πόση οίνου.
Εξαίρεση αποτελούν η ημέρα του Ευαγγελισμού στις 25 Μαρτίου και η Κυριακή των Βαΐων κατά τις οποίες επιτρέπεται η βρώση ψαριών.
Κάθε Τετάρτη και Παρασκευή απέχουμε και από το λάδι.
Όλες οι Κυριακές των Νηστειών είναι αφιερωμένες σε μεγάλες εορτές της Ορθοδοξίας.
Έτσι, η Α΄ Κυριακή των νηστειών, είναι η Κυριακή της Ορθοδοξίας κατά την οποία εορτάζεται η αναστήλωση των εικόνων (843).
Η Β΄ Κυριακή των νηστειών είναι αφιερωμένη στην μνήμη του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης.
Η Γ΄ Κυριακή των νηστειών ονομάζεται Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως.
Η προσκύνηση του Τίμιου Σταυρού προβάλλεται ως μέσο για την ενδυνάμωση των πιστών.
Η Δ΄ Κυριακή των νηστειών είναι ημέρα αφιερωμένη στη μνήμη του Αγίου Ιωάννη της «Κλίμακος», του περίφημου έργου που οι πιστοί οφείλουν να έχουν για βοήθημα στην ανοδική τους πορεία προς τον Ουρανό, με πνευματική άσκηση.
Η Ε΄ Κυριακή των νηστειών, είναι αφιερωμένη στην μνήμη της Οσίας Μαρίας της Αιγύπτιας, η οποία μετά από 30 χρόνια έκλυτου βίου, βαπτίσθηκε χριστιανή και ασκήτεψε.
Το Σάββατο πριν τη Μεγάλη Εβδομάδα είναι του Λαζάρου σε ανάμνηση του θαύματος της Ανάστασης του Λαζάρου από τον Χριστό.
Τελευταία Κυριακή της Μεγάλης Σαρακοστής, είναι η Κυριακή των Βαΐων, αφιερωμένη στην θριαμβευτική είσοδο του Χριστού στα Ιεροσόλυμα και της θριαμβευτικής υποδοχής που του επεφύλαξε ο λαός ραίνοντας τον με βάγια.
