«Χαίροις, ο ζωηφόρος σταυρός, της ευσέβειας το αήττητον τρόπαιον, η θύρα του Παραδείσου ο των πιοτών στηριγμός, το της Εκκλησίας περιτείχισμα· δι’ ου εξηφάνισται η αρά και
κατήργηται,
και κατεπόθη του θανάτου η δύναμις, και υψώθημεν από γης προς ουράνια’ όπλον ακαταμάχητον,
δαιμόνων αντίπαλε, δόξα μαρτύρων οσίων ως αληθώς εγκαλλώπισμα, λιμήν σωτηρίας,
ο δωρούμενος τω κόσμω το μέγα έλεος».
Ο ύμνος αυτός της Κυριακής της Σταυροπροσκυνήσεως εκφράζει πολύ χαρακτηριστικούς την θέσιν του τιμίου σταυρού εις την ζωήν της
Εκκλησίας και εκάστου πιστού.
Ο σταυρός δεν είναι πλέον σύμβολον θανάτου και αισχύνης (Δευτερονόμιο 21,23), αλλά πηγή ζωής αιωνίου.
Δι’ αυτού εξηφανίσθη και καταργήθη η κατάρα και κατετροπώθη ο άρχων του θανάτου, δηλαδή ο διάβολος. Αποτελεί, συνεπώς, το ακαταμάχητον όπλον της Εκκλησίας.
Είναι ο φοβερός αντίπαλος των δαιμόνων, η δόξα των μαρτύρων και των Αγίων της Εκκλησίας, ο λιμήν σωτηρίας και το κόσμημα των πιστών.
«Εισακήκοα Κύριε, την ακοήν της δυναστείας του σταυρού Σου, ως (ότι) παράδεισος ηνοίγη δι’ αυτού», ψάλλει η Εκκλησία μας.
Ο σταυρός του Κυρίου εκφράζει την απεριόριστον αγάπην του Θεού και, ταυτοχρόνως, την απεριόριστον αξίαν του ανθρώπου.
Δεν υπάρχει μεγαλύτερα έκφρασις της αγάπης του Θεού από τον σταυρόν, όπως δεν υπάρχει μεγαλύτερα εξύψωσις του ανθρώπου από το γεγονός του σταυρού (Ιωάννης 15,13. Ρωμαίους 5,8).
Είναι τόση η άξια του ανθρώπου εις τα μάτια του Θεού, ώστε δια την σωτηρίαν του ανυψώθη επάνω εις τον σταυρόν ο ίδιος ο Θεός.
Κατανοούμεν, συνεπώς, διατί ο σταυρός αποτελεί την ασφαλή εγγύησιν δια την απεριόριστον ευσπλαγχνίαν του Θεού και δια την παρρησίαν του ανθρώπου ενώπιον του θρόνου του Θεού.
Ο θάνατος του Χριστού επάνω εις τον σταυρόν εσήμανε τον θάνατον του παλαιού κόσμου και η ανάστασίς Του την έναρξιν του νέου αιώνος της μεταμορφώσεως, τον χρόνον, δηλαδή, της σωτηρίας ολοκλήρου του κόσμου.
Ο Απόστολος Παύλος αναφέρει ότι δια του σταυρού επήλθεν η συμφιλίωσις του ανθρώπου μετά του Θεού και ότι εδημιουργήθη εν Χριστώ ένας «καινούργιος άνθρωπος». Χαρακτηριστικώς, λέγει ότι «δια του σταυρού» ο Κύριος εθανάτωσε την έχθραν (Εφεσίους 2,15-16). Ότι δια του αίματος του Χριστού έχομεν «παρρησίαν εις την είσοδον των Αγίων» (Εβραίους 10,19).
Κατ’ αυτόν τον τρόπον θα ημπορούσαμε να ίδωμεν τον σταυρόν ως κέντρον ολοκλήρου της νέας δημιουργίας του Θεού.
«Ήλθεν η ώρα δια να δοξασθή ο Υιός του ανθρώπου», λέγει ο ίδιος ο Κύριος, αναφερόμενος εις την ύψωσίν Του επί του Σταυρού (Ιωάννης 12,23).
Όταν μελετήσωμεν προσεκτικώς το ιερόν κείμενον, θα ίδωμεν πραγματικώς ότι ο Κύριος χαρακτηρίζει την άνοδον Του εις το ξύλον του σταυρού ως ύψωσιν, ως δόξαν, ως θρίαμβον κατά της αμαρτίας και του θανάτου:
« Αλήθεια, αλήθεια σας λέγω, εάν ο σπόρος του σίτου δεν πέση εις την γην και δεν αποθάνη, μένει αυτός μόνος, εάν, όμως, αποθάνη φέρει πολύν καρπόν…
Τώρα η ψυχή μου είναι ταραγμένη και τι να είπω; Πατέρα σώσε με από την ώραν αυτήν. Αλλά δι’ αυτό ήλθον εις την ώραν αυτήν. Πατέρα, δόξασε το όνομα Σου.
Τότε ήλθε φωνή από τον ουρανόν:
Το εδόξασα και πάλιν θα το δοξάσω.
Ο κόσμος ο οποίος παρευρίσκετο και ήκουσε, έλεγεν ότι έγινε βροντή.
Ο Ιησούς απεκρίθη:
Η φωνή αυτή δεν έγινε δι’ εμέ αλλά δια σας. Τώρα γίνεται δίκη του κόσμου τούτου, τώρα ο άρχων του κόσμου τούτου θα εκβληθή έξω. Και όταν εγώ υψωθώ από την γην, θα ελκύσω όλους προς τον εαυτόν μου.
Αυτό το έλεγε, δια να υπόδειξη με ποιον τρόπον θα απέθνησκε» (Ιωάννης 12,24-33. Ιδέ και Ιωάννης 13,31-38. Λουκάς 24,26).
Οι λόγοι αυτοί του Κυρίου δεν αποδεικνύουν μόνον την πραγματικότητα του πάθους και την αγωνίαν του σταυρού, παρουσιάζουν, ακόμη, το γεγονός της σταυρώσεως ως «ύψωσιν» και δόξαν του «Υιού του ανθρώπου», ως αφετηρίαν και κέντρον της δόξης του ανθρωπίνου γένους.
Επάνω εις τον σταυρόν δεν ευρίσκεται εις αδύνατος, αβοήθητος άνθρωπος, αλλά ο θεάνθρωπος Ιησούς.
Εκείνος ο οποίος κατέρχεται εις τον Άδην ως νικητής και θριαμβευτής, δια να κατάργηση το βασίλειον του θανάτου και του Άδου, να ελευθέρωση τον άνθρωπον από τα δεσμά του θανάτου, να τον εισαγάγη εις την βασιλείαν της ζωής.
Ο σταυρός λοιπόν και ο θάνατος του Χριστού δεν συνιστούν αδυναμίαν, αλλά δύναμιν.
Ο θάνατος του Κυρίου χαρακτηρίζεται εις την Αγίαν Γραφήν ως «ύπνος λέοντος», ο οποίος διατηρεί την φοβεράν του δύναμιν και κατά την διάρκειαν του ύπνου και μετά από αυτόν.
Δι’ αυτόν τον λόγον δεν τολμά κανείς να τον εξυπνήση:
«Αναπεσών εκοιμήθης ως λέων και ως σκύμνος· τις εγερεί αυτόν;» (Γεν. 49,9).
«Νυν κρίσις εστί του κόσμου τούτου», τώρα γίνεται δίκη του κόσμου τούτου (Ιωάννης 12,31), λέγει ο Χριστός και τοποθετεί το γεγονός του σταυρού εις το κέντρον ενός παγκοσμίου δικαστηρίου.
Τον καθιστά μέτρον και γνώμονα θριάμβου η καταδίκης των ανθρώπων, αναλόγως, της θέσεως έκαστου έναντι του τιμίου σταυρού.
Καθώς έχει λεχθή, εις το πρόσωπον των δύο ληστών εκπροσωπείται και κρίνεται η ανθρωπότης ολόκληρος, με βάσιν όχι τας πράξεις, αλλά τας διαθέσεις, των ανθρώπων έναντι του εσταυρωμένου Θεανθρώπου.
Ο ευγνώμων ληστής ομολογεί τον Χριστόν.
Δεν εκλαμβάνει Αυτόν ως ομοιοπαθή προς ημάς τους ανθρώπους, ως ληστήν.
Τον ομολογεί ως Βασιλέα, ως Κύριον και Θεόν.
Δι’ αυτό και επικαλείται το έλεος Του.
Δια του τρόπου αυτού ο ευγνώμων ληστής γίνεται πραγματικός θεολόγος και άγιος, ο πρώτος άγιος της Εκκλησίας μας, και δεικνύει εις όλους ημάς την οδόν της αληθούς πνευματικότητας, την οδόν της σωτηρίας, η οποία είναι η οδός του σταυρού.
Ο αγνώμων ληστής εκλαμβάνει τον Κύριον ως κοινόν άνθρωπον και τον σταυρόν Του ως σύμβολον περιφρονήσεως και εμπαιγμού.
Δι’ αυτό και «εβλασφήμει Αυτόν» (Λουκάς 23,39).
Δεν ήλπιζε τίποτε από τον Κύριον.
Ήτο κατά το παρελθόν ληστής, αλλά επειδή δεν ηθέλησε να εξάρτηση την σωτηρίαν του από Εκείνον, ο οποίος υψώθη επάνω εις τον σταυρόν δια να έλκυση προς τον εαυτόν Του όλους τους ευγνώμονας ληστάς.
Την θαυμαστήν αυτήν αλήθειαν εκφράζει κατά τρόπον ανεπανάληπτον ο ύμνος της Εκκλησίας:
«Εν μέσω δυο ληστών, ζυγός δικαιοσύνης ευρέθη ο σταυρός Σου.
Του μεν καταγόμενου εις Άδην,
τω βάρει της βλασφημίας του δε κουφιζομένου πταισμάτων, προς γνώσιν Θεολογίας, Χριστέ ο Θεός, δόξα σοι».
Εφόδιον Ορθοδοξίας
Βασική Δογματική Διδασκαλία
Τού Πρωτοπρ. Αντωνίου Γ. Αλεβιζόπουλου Δρ. Θεολογίας Δρ. Φιλοσοφίας
